Ik ben zo’n gek die af en toe zwerfafval opraapt. In plaats van je dagelijks te ergeren, kun je immers net zo goed af en toe wat oprapen en tevreden achterom kijken naar een schoon stukje plantsoen of berm. Naast meewarige blikken, krijg je tegenwoordig soms ook een compliment of een opgestoken duim. Iets wat je in Amsterdam overigens niet zo vaak meemaakt.

Door Siem Haffmans

Het valt mij op dat er steeds meer rommel op straat ligt rondom ons appartementencomplex in Amsterdam-Oost. Wie doet dat toch? Zijn het studenten die ’s-nacht op pad gaan? Zijn het scholieren die al fietsend hun blikje Red Bull opdrinken? Zijn het automobilisten die hun auto opruimen? Zijn het buurtbewoners die hun afval naast de container zetten omdat deze vol is? Zijn het de vogels die in vuilnisbakken op zoek gaan naar lekkere hapjes? Of ben ik zelf ook wel eens iets verloren? Ik durf het niet te zeggen, maar een feit is dat het binnen een paar dagen weer vol ligt met nieuwe blikjes, peuken en fastfood verpakkingen.

Het goede nieuws is dat er vanaf volgend jaar echt iets gaat veranderen. Stap voor stap wordt de Europese Single-Use Plastics (SUP) regelgeving in Nederland ingevoerd. Al sinds juli 2021 is een aantal producten verboden, zoals plastic rietjes, roerstaafjes, bestek, borden en wattenstaafjes. Het
verbod geldt overigens ook als deze producten slechts gedeeltelijk gemaakt zijn van plastic of bioplastic. Daarnaast moet een markering aangebracht worden op andere producten die kunststof bevatten zoals kartonnen koffiebekers, de verpakking van vochtige doekjes en sigaretten met filter. Daarnaast is er sinds juli 2021 statiegeld ingevoerd op kunststof flesjes en begin volgend jaar komen hier de blikjes bij. Ook dat gaat zeker weer een hoop zwerfafval voorkomen, omdat het inleveren van deze flesjes en blikjes nu geld gaat opleveren. Statiegeld werkt, want volgens ervaringsdeskundigen als ‘de Zwerfinator’ kom je kunststof statiegeldflesjes inmiddels een stuk minder vaak tegen op straat.

Vanaf volgend jaar komt daar nog de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) bovenop. Dit geldt onder meer voor alle kunststof verpakkingen die geschikt zijn voor voedingsmiddelen voor onmiddellijke consumptie en die direct uit de verpakking gegeten kunnen worden zonder verdere bereiding, zoals koken of opwarmen. Het doel is een forse reductie van de hoeveelheid kunststof portieverpakkingen. Producenten en merkeigenaren die SUP-producten op de markt brengen, moeten vanaf volgend jaar gaan betalen voor het opruimen van de straten, bermen, pleinen en parkeerterreinen. Gemeenten en gebiedsbeheerders kunnen de kosten van het opruimen van zwerfafval declareren bij de producentenorganisatie. Dat kan wel eens een forse rekening gaan worden.

‘Invoering Single Used Plastic beleid gaat stap voor stap’

Ook retailers, maaltijdbezorgers en cateraars ontkomen niet aan de aanscherping van SUP-regelgeving. Vanaf juli 2023 mogen zij geen kunststof voedselverpakkingen en bekers meer gratis meegeven aan hun klanten. Een koffiebeker gaat ca. 25 cent extra kosten en een maaltijdverpakking maar liefst 50 cent. Daarnaast moeten ze een herbruikbaar alternatief aanbieden of klanten de mogelijkheid geven om hun eigen beker of bakje mee te nemen. Vanaf januari 2024 mogen restaurants en cateraars voor consumptie op locatie geen eenmalige kunststof verpakkingen en disposables meer gebruiken, tenzij deze aantoonbaar voor tenminste 75% hoogwaardig gerecycled worden tot nieuwe voedselverpakkingen. Dat geldt dus ook voor festivals en bedrijfskantines. Ja, inderdaad, dus ook voor jouw eigen bedrijf of organisatie.

Binnenkort lopen we dus allemaal met een herbruikbare koffiebeker, bestek en maaltijdbakje rond en wordt het opruimen van zwerfafval een lucratieve hobby.

Deze column is in oktober 2022 verschenen in Milieu Magazine

Dit is de tweede blog in een serie over de SUP-richtlijn. Lees hier de eerste blog: SUP blog 1: Maaltijdverpakkingen voor onderweg