Reduceren en vertragen
Allereerst moeten we proberen de gigantische stroom verpakkingen te reduceren en vertragen, door het voorkomen van het onnodig gebruik en hergebruik van verpakkingen. Hierbij staan de eisen voor hygiëne en volksgezondheid uiteraard voorop, dus de grote uitdaging is hoe we hergebruik aantrekkelijk en veilig kunnen maken. Voor een groot aantal producten is dit mogelijk. Pieter Pot heeft inmiddels een assortiment van ruim 250 ‘verpakkingsvrije’ artikelen. In plaats van plastic verpakkingen zitten de producten in herbruikbare weckpotten. Maar hergebruik van verpakkingen is helaas niet voor alle producten en situaties mogelijk.
Beheersen van de flow
Waar hergebruik niet mogelijk is, is het van essentieel belang om controle te krijgen over de stroom verpakkingen die je op de markt brengt. Dit kan gebeuren met een collectief ‘open’ systeem, zoals de inzameling van kunststof verpakkingen en drankkartons. Bij een open systeem zullen er echter altijd lekverliezen blijven. Met een gesloten systeem kun je de stroom beter beheersen. Denk hierbij aan statiegeld en retoursystemen waarbij het eigendom en de verantwoordelijkheid voor het inzamelen, schoonmaken, controleren, hergebruiken en recyclen bij de producent blijft. De keuze voor herbruikbare verpakkingen of voor het inzamelen en recyclen van verpakkingen, zal afhangen van de gebruikssituatie en de infrastructuur van verschillende landen. Maar dat het in de toekomst anders moet lijkt duidelijk.
Wat betekent dit voor gebruikers?
In een circulaire economie zullen we ‘gebruikers’ worden in plaats van ‘consumenten’. Soms ligt de verantwoordelijkheid voor het hergebruiken, schoonmaken en hervullen van verpakkingen bij de gebruiker, maar vaak wordt deze gefaciliteerd door een bedrijf. Dit betekent dat er soms wat meer tijd en inspanning van ons zal worden gevraagd om verpakkingen weer netjes in te leveren, in ruil voor een schone en leefbare wereld. Circulaire oplossingen zijn vaak ook iets duurder, maar wat kost eigenlijk het opruimen van de straten, rivieren en oceanen?
Wat betekent dit voor ontwerpers?
Voor ontwerpers betekent dit dat ze verpakkingsoplossingen gaan ontwikkelen die onderdeel vormen van een circulair systeem. Hierbij zijn verschillende ontwerpstrategieën mogelijk die afhankelijk van de gebruikssituatie gekozen kunnen worden. Je kunt op zoek gaan naar radicaal vernieuwende concepten (rethink), of kiezen voor herbruikbare producten die in zijn geheel of gedeeltelijk hergebruikt kunnen worden. Of je richt je op het verminderen van de productstroom en het gebruik van recycled of biobased materialen die uiteraard geschikt moeten zijn voor recycling.
Aan de overheid en NGO’s de schone taak om koplopers te belonen en achterblijvers die blijven volharden in de lineaire economie hier op aan te spreken. Circulaire verpakkingen zijn het nieuwe normaal, dus zorg dat je er klaar voor bent.
How do we get a grip on the ever-growing stream of packaging and consumables? That is the central theme in the book ‘Products that flow’, written by Siem Haffmans, senior advisor at Partners for Innovation, in collaboration with Ed van Hinte, Marjolein van Gelder and designer Yvo Zijlstra. The book offers inspiring solutions for both circular business models and design strategies and is available in a Dutch edition from the beginning of April 2020. The book can be ordered for € 29.95 from BISpublishers .
