Polderen, waar ons land groot mee is geworden, lijkt  ons nu toch vooral in de weg te zitten. We hebben mooie strategische plannen voor een klimaatneutraal en circulair Nederland in 2050. De ambitie van het kabinet is om samen met maatschappelijke partners in 2030 een (tussen)doel te realiseren van 50% minder gebruik van primaire grondstoffen (mineraal, fossiel en metalen). In het Grondstoffenakkoord hebben meer dan 400 bedrijven, ngo’s, financiële instellingen, kennisinstituten, overheden en andere organisaties deze doelstellingen onderschreven. De transitieagenda Kunststoffen heeft dit verder uitgewerkt voor rubber en kunststof en vertaald naar concrete projecten. De inzet van 50% circulaire grondstoffen in 2030 komt overeen met 1.000 kton inzet van kunststof recyclaat. Dat is circa drie tot vier keer meer dan we nu inzetten.

Door Siem Haffmans

Papier is geduldig. Maar in de praktijk is het vaak lastig, net als bij de vaccinaties, om echt vaart te maken. In 2016 vormde recyclaat 12% van de grondstof voor kunststof producten in Nederland. In 2019 was dit 15%. Met een groei van ca. 1% per jaar is het duidelijk dat we, zonder additionele maatregelen, de ambitie van 50% niet gaan halen. Wie is er nu eigenlijk verantwoordelijk voor deze transitie? De overheid, bedrijven of consumenten? Of moet Europa het allemaal regelen? En wie gaat deze transitie eigenlijk betalen?

Als iedereen naar elkaar blijft wijzen, schiet het niet op.

Hoe deze impasse te doorbreken? Namens RWS, NRK, PlasticsEurope en een brede groep bedrijven uit de keten heeft Partners for Innovation kortgeleden het Actieplan Toepassen Kunststof Recyclaat opgesteld. Het Actieplan beschrijft de acties die we op korte termijn moeten uitvoeren om de zeer ambitieuze doelen van de transitieagenda kunststoffen te halen. Alle betrokken bedrijven en organisaties zijn het bovendien eens over de langetermijndoelen. Zij zien de noodzaak voor deze transitie naar een circulaire kunststofketen. Er gebeurt ook al veel, maar daarmee zijn we er natuurlijk niet. We hebben geen tijd te verliezen en moeten op korte termijn versnellen. Dat kan alleen door gelijktijdig een pakket van acties uit te voeren waarmee we echt het verschil gaan maken. In het Actieplan zijn vijftien acties ondergebracht in vier categorieën: 1) het bevorderen van de vraag naar kunststofrecyclaat, 2) het ontwikkelen van het aanbod, 3) ketensamenwerking om vraag en aanbod beter te laten aansluiten en 4) het scheppen van marktvoorwaarden en economische prikkels.

Het Actieplan wil zowel de samenhang tussen de vele initiatieven borgen als sturing geven aan de essentiële extra acties voor de komende jaren. Alle stakeholders in de keten zullen daarvoor een actieve rol moeten spelen. Van inzamelaars, sorteerders, leveranciers van kunststof recyclaat, fabrikanten van kunststofproducten en merkeigenaren tot kennisinstellingen en de overheid. Het inzetten van kunststof recyclaat zorgt ervoor dat de keten daadwerkelijk gesloten wordt.

Gelukkig zijn er al veel goede voorbeelden, zoals PET-trays van Albert Heijn, flessen van Seepje, verfemmers van Praxis, kratten, pallets en kunststof leidingsystemen. Deze voorbeelden laten zien dat inmiddels veel mogelijk is met mechanisch gerecycled kunststof. Merkeigenaren en retailers, zoals IKEA, CocaCola en Schwarz Groupe (LIDL) investeren ondertussen in de recyclingindustrie om hun toekomstige grondstoffen veilig te stellen. Chemische recycling gaat het mogelijk maken om ook de moeilijke kunststofstromen te recyclen en om voedseltoepassingen mogelijk te maken. Ik ben daarom optimistisch dat we de doelstellingen echt kunnen gaan halen.

Voor merkeigenaren en retailers hebben we daarom een simpele oproep: ‘apply or explain’.

Siem Haffmans

Deze column is eerder verschenen in MilieuMagazine